اثر هاله ای (Halo Effect) در علم روانشناسی نوعی خطای ناشی از شناخت و قضاوت است که ذهنیت قبلی فرد بر روی این قضاوت تاثیر می گذارد و نتیجه این قضاوت ممکن است با واقعیت و عدالت فاصله داشته باشد. اثر هاله ای دو نوع کلی دارد. اثر هاله ای منفی و اثر هاله ای مثبت. در ادامه برای پاسخ دادن به سوال اثر هاله ای چیست؟ دقیق تر به بررسی این اثر خواهیم پرداخت.

بیشتر بخوانید: موضوعات تحقیقاتی جدید در روانشناسی بالینی

برای پاسخ دادن به سوال اثر هاله ای چیست؟ ابتدا تعریف کوتاهی از اثر هاله ای را ارائه می دهیم و سپس دو جنبه مثبت و منفی آن را توضیح خواهیم داد تا بیشتر با این مفهوم آشنا شوید.

اثر هاله ای چیست؟

با توجه به تعریف، اثر هاله ای یک قضاوت ذهنی است که تحت تاثیر ذهنیت قبلی فرد نسبت به چیزی قرار دارد. برای مثال، اگر شما یک فرد قد بلند و خوش چهره را ببینید، ممکن است بگویید که باهوش و قابل اعتماد است، ولی شما هیچ منطقی را برای این ادعا ندارید و نمی توان گفت که چهره یا طول قد ارتباطی با هوشمندی و صداقت افراد دارند. بنابراین شما در این جا قضاوت نادرستی را انجام داده اید و قضاوت ثانویه شما در مورد این فرد تحت تاثیر خوش چهره بودن و قد بلند بودن فرد قرار گرفته است. به این قضاوت شما، اثر هاله ای (خطای هاله ای) می گویند.

یک مثال از اثر هاله ای

 حال به عنوان مثال، اگر معلمی نسبت به دانش آموزی ذهنیت مثبت داشته باشد، این ذهنیت در رفتارهای آینده معلم با دانش آموز تاثیر مثبت خواهد داشت و اگر این ذهنیت منفی باشد، همچنان این ذهنیت منفی بر روی قضاوت معلم در مورد دانش آموز تاثیر خواهد گذاشت.

اثر هاله ای دو جنبه دارد:

همانطور که گفتیم اثر هاله ای دارای دو جنبه منفی و مثبت است. در ادامه هر یک را توضیح می دهیم.

• جنبه مثبت:

اگر شما یک ویژگی از چیزی را پسندیده باشید، در مورد همه ویژگی های دیگر آن نیز نظر مثبتی خواهید داشت.

• جنبه منفی:

اگر شما یک ویژگی از چیزی را نپسندید، در مورد همه ویژگی های دیگر آن دیدگاه منفی خواهید داشت.

به دلیل میزان تاثیر بدی که اثر هاله ای منفی بر روی قضاوت های آینده دارد، گاهی اثر هاله ای منفی را «اثر شیطانی» می نامند. شرکت های بازاریابی در سراسر دنیا از جنبه مثبت این اثر استفاده می کنند. به این صورت که تمامی تلاش خود را به کار می گیرند تا تصویر خوب و مثبتی از یک برند در ذهن مشتریان نقش ببندد، آنگاه تمامی قضاوت های آینده این مشتریان تحت تاثیر همان تصویر مثبت قرار خواهد گرفت و باعث رونق گرفتن روز افزون برند مورد نظر خواهد شد.

بیشتر بخوانید: اثر تخم مرغ شانسی