کیفیت ارتباط نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا

کیفیت ارتباط نفس و بدن که اولی یک حقیقت مجرد است و دومی جسمانی و مادی، از دیدگاه ملاصدرا به چه صورت است؟ بسیاری از فلاسفه به این سوال پاسخ داده اند و تفسیرهای متعددی در این زمینه وجود دارد. در این مقاله ما کیفیت ارتباط نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا را بررسی می کنیم.
بیشتر بخوانید: چگونه ذهن دیگران را بخوانیم؟
ملاصدرای شیرازی همانند ارسطو بر این باور است که نفس امری واحد است. ملاصدرا، در وصف کیفیت ارتباط نفس و بدن و ویژگی های این ارتباط ابتدا دو عبارت تعلق نوع اول و تعلق نوع دوم را تعریف کرده است. او در ذکر اقسام تعلق دو چیز به یکدیگر، دو نوع از اقسام تعلق را در مورد کیفیت ارتباط نفس و بدن مطرح کرده و پذیرفته است که این دو نوع تعلق عبارتند از:
تعلق نوع اول از دیدگاه ملاصدرا:
تعلق نفس به بدن از حیث حدوث نفس (نه بقای نفس) تعلق به حسب وجود تشخیص است، زیرا حکم نفس در ابتدای حدوث و تکون آن، حکم طبایع مادی است که نیازمند ماده ای مبهم الوجود هستند و نفس نیز در ابتدای حدوث خود به ماده ای مبهم الوجود که همان بدن است، تعلق دارد.
تعلق نو دوم از دیدگاه ملاصدرا:
تعلق نفس به بدن، هنگامی که قوه عقل عملی انسان به فعلیت رسیده، اما عقل نظری او هنوز در حد عقل هیولانی است تعلق به حسب استکمال و کسب فضایل وجودی است. از دیدگاه ملاصدرای شیرازی، این نوع تعلق از ضعیف ترین انواع تعلق است. ملاصدرا این نوع از تعلق را به تعلق نجار به وسایل کار خود تشبیه کرده است با این تفاوت که تعلق نفس به آلات خود (اعضای بدن) تعلقی ذاتی و طبیعی است، اما تعلق نجار به ابزار کار خود عرضی و خارجی است.
کیفیت ارتباط نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا
ملاصدرا بعد از پذیرفتن تعلق نوع اول که همان تعلق صورت به ماده است، نفس را در ابتدای خلقت مانند صورتی برای ماده می داند و بنابراین از این نظر دیدگاهی شبیه به ارسطو دارد. ملاصدرا در جایی گفته است که «بدان که نفس حامل بدن است برخلاف پندار اکثر مردم که امر را به عکس دانسته اند و بدن را حامل نفس می دانند». و در جای دیگری گفته است:
«بدن از توابع وجود نفس در مراتب پایین آن است». (مرجع: همان، صفحه ۱۴۹)
به طور خلاصه اگر بخواهیم نتیجه گیری کنیم، از دیدگاه ملاصدرا نقش اصلی بر عهده نفس است و به تعبیری باید از رابطه بدن با نفس سخن گفت نه رابطه نفس با بدن. زیرا از دیدگاه ملاصدرا بدن زیر مجموعه ای از نفس بوده و به نفس تعلق دارد و حامل بدن است. بنابراین ملاصدرا معتقد است که تن و بدن انسان که حالت فیزیکی و مادی دارند در پرتو نفس معنا پیدا می کند و نفس تعلقی به بدن ندارد.
طبق دیدگاه ملاصدرا، نفس یک جوهر سیال است که همواره در جنب و جوش و تحرک ذاتی می باشد. به طور کلی، ملاصدرا نفس را برتر از بدن می داند و معتقد است که بدن وابسته به نفس می باشد.
بیشتر بخوانید: چگونه عزت نفس خود را ارتقا دهیم؟
دیدگاهتان را بنویسید